Yeşilırmak kapısı da açılıyor. Adanın en batısındaki sınır kapısının açılması ile 7. sınır kapısı açılmış olacak. Sınır kapısının açılacak olması Talat-Hristofyas müzakerelerinin başarılı bir sonucu olarak gösterilirken, kapının hangi koşullarda açılacağı aylardır tartışılıyordu.
Yeşilırmak/Dillirga kapısının açılacağının açıklaması ise geçtiğimiz hafta adaya ani bir ziyaret gerçekleştiren AB Komsiyonu Başkanı Barroso ile yapılan görüşmelerin ardından gerçekleşti. Taraflar konuya ilişkin anlaşmazlıkları gidererek kapının açılacağı duyurusunda bulundular. Tesadüfi olmasa gerek.
Barosso adaya gerçekleştirdiği ani ziyarette Kıbrıs sorununun çözümü için şu anda tarihi bir fırsatın söz konusu olduğunu ileri sürerken, taraflara sorunu siz çözeceksiniz demişti.
İsveç’in AB dönem başkanlığını devraldığı bugünlerde AB-Türkiye müzakereleri başlığı yeniden ele alınırken, Türkiye’nin Kıbrıs Rum gemilerine limanlarını açıp açmayacağı tartışması öne çıkıyor. Limanlara karşı Heybeliada Ruhban Okulu… Adada limanlara karşı AB tüzüğünün Kuzey Kıbrıs sınırları içinde uygulanması talebi de bunlara ekleniyor. Takvim yine sıkıştırıyor. Bu başlıkları önümüzdeki aylarda daha sık duyacağız.
Adada yaptığı açıklamalarda Barroso Türkiye’nin limanlarını Rum gemilerine açmasının Türkiye'nin alacağı karara bağlı olduğunu, ortada Ankara Protokolü bulunduğunu söyledi. Konuya ilişkin kesin değerlendirmeler yapmayan Barroso Aralık ayından önce tarafların nabzını yoklamak için adaya gelirken, çözümsüzlük izleniminin giderilmesi doğrultusunda hareket edilmesini teşvik etmeye çalıştı.
Güney Kıbrıs basınında Aralık ayı yaklaştıkça müzakerelerde somut bir ilerlemenin söz konusu olmadığının görüldüğü ve de çözümsüzlüğün masada olduğu vurgulanıyor, limanlar başlığı hatırlatılıyor. Kuzey Kıbrıs’ta da buna benzer bir hava hakim, burada da AB tüzüğü hatırlatması söz konusu.
Barroso’nun ziyaretinin ardından Yeşilırmak kapısının açılacağı kararının açıklanması uzun bir aradan sonra müzakerelere dair en somut ilerleme olarak değerlendirildi. Sıkıştıran takvime karşı tüm taraflar birazcık soluk aldı.
Bunlara ek olarak, Yeşilırmak kapısının açılış koşulları ile finansmanın nasıl sağlanacağı başlıklarına dikkat çekmekte fayda var. Bölgenin askeri yerleşim birimlerinden birini kapsamasını da ihmal etmemek gerek. 1974’ten bu yana sadece Türk askerinin yerleşimine açık olan, küçük bir askeri birliğin yer aldığı ve ulaşımın deniz yolu ile yapıldığı Erenköy’ün sivil yerleşime açılacağı üzerinde de duruluyor. İlerleyen süreçte, isteyen Erenköylülerin kendi topraklarına yatırım yapması için kredi olanakları sağlanabilecek 1964 yılında Türkiye’nin adaya yönelik ilk müdahale denemesini yaptığı- Türk uçaklarının uyarı uçuşu yaptıkları- bölge olan Erenköy, aynı zamanda o yıllarda Türk Mukavamet Teşkilatı’nın(TMT) Türkiye’den adaya silah taşıdığı başlıca noktalardan biri idi. 1964 yılında EOKA’nın köye gerçekleştirdiği saldırının ardından TMT öncülüğünde aralarında Rauf Raif Denktaş’ın da bulunduğu onlarca Kıbrıslı Türk, Türkiye ‘den deniz yolu ile bu bölgeye çıkmıştı. Kıbrıs Türk tarihine Erenköy direnişi olarak geçen çatışmalar sonucunda 27 kişi yaşamını yitirmişti. 1974 sonrasında Kıbrıslı Türkler, senede bir kez, her yıl 8 Ağustos’da gerçekleştirilen anma törenlerine katılım amacı ile buraya gidebiliyorlar.
Kısacası Yeşilırmak kapısının açılışının sembolik bir önemi var.
Yeşilırmak/Dillirga yerleşimin yoğun olduğu bir bölge değil. Ancak güneyde kalan köyleri merkeze bağlama noktasında önemli bir işleve sahip olacak. Kuzeydekilerin en büyük beklentisi ise bu bölgenin turistik özellikleri nedeni ile hareketlenecek olması.
Bölgenin uzun bir aradan sonra trafiğe açılması için gerekli altyapı çalışmaları 3-5 ay içinde tamamlanabilecek. Altyapı çalışmalarının finansmanı için AB ve ABD temsilcileri şimdiden gerekli katkıyı sunacaklarını açıkladılar. 1974’ten bu yana kullanılmayan yolların yeniden inşası için 6-7 milyon avro harcanacak. Böylelikle taraflar kapının açılışına katkı sunduklarını ne kadar barışçıl olduklarını ortaya koyacaklar. Muhtemelen kapının açılışı da törenler eşliğinde gerçekleşecek ve adanın birleştirilmesi çabalarının sürdürüldüğü vurgulanacak.
Yeşilırmak kapısının açılması ile 1974’ten bu yana sadece Türk askerlerinin kaldığı ve kara trafiği ile ulaşılamayan Erenköy’e de askeri malzeme hariç her türlü malzeme serbestçe kara yolu ile geçirilecek. Küçük bir askeri birliğin bulunduğu ve sivil yerleşime açık olmayan Erenköy’de ulaşım deniz yolu ile sağlanıyordu.
Anlaşmaya göre, bu bölgenin jeneratörlerle sağlanan elektrik ihtiyacını Rum tarafı karşılayacak. Erenköy’e akaryakıt deniz yoluyla ulaşmaya devam edecek. Güney Kıbrıs yönetimi bölgeye kara yolu ile yakıt ikmalini gerçekleştirmeye itiraz ederken, elektrik ihtiyacını jeneratör kurarak gidermeyi kabul etti. Böylelikle kapının açılışına ilişkin anlaşmazlık noktası giderilmiş oldu.
Anlaşma sağlanan diğer başlıklar şu şekilde;
Kuzey Kıbrıs ile kara bağlantısı olmayan Erenköy'e gitmek isteyenler için de haftada 3 gün olmak üzere çarşamba, cumartesi ve pazar günleri minibüs kaldırılacak. Erenköy'e gidecek minibüslere BM Barış Gücü eşlik edecek.
Ambulanslar acil durumlarda Erenköy'e giriş çıkış yapabilecek.
Aynı şekilde Kıbrıs Türk itfaiyesi de acil durumlarda Erenköy'e geçiş yapabilecek.
Geçişlerle ilgili olarak, zaman zaman istisnai durumlarda da yeniden düzenleme yapılabilecek.
Kıbrıslı Türkler, 8 Temmuz “Erenköy Direnişi” törenleri için bölgeye kara yoluyla geçebilecek.
DÜNYA SOLA DÖNÜYOR - KIBRIS Yazıları